Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı

İstanbul Üniversitesi

Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı

Nadir Eserler Kütüphanesi

Tarihçe

İ. Ü. Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Nadir Eserler Kütüphanesi, Türk toplumunun kültür yaşamına ışık tutacak seçkin örnekleri bünyesinde bulundurmaktadır.

Kütüphane Beyazıt Meydanı’nı Süleymaniye’ye bağlayan Besim Ömer Paşa caddesi üzerinde bulunmaktadır.

Bina 1912 yılında Şeyhülislam Hayri Efendi’nin emri ile Evkaf Nezaretince Medreset’ül Kudat (Kadılar Medresesi) olarak yapılmıştır. Binanın mimarı Kemalettin Bey’dir.

Cumhuriyet döneminde medreselerin kapatılması üzerine bina İstanbul Dar’ül Fünun’una kütüphane olarak kullanılmak üzere tahsis edilmiştir.

Kütüphane okuyucuya 1 Aralık 1924 tarihinde hizmet vermeye başlamıştır. 1933 yılında 2252 sayılı kanun, Dar’ül Fünun’u üniversiteye dönüştürünce kütüphanenin adı İstanbul Üniversitesi kütüphanesi olmuştur. 1982 yılında yürürlüğe giren 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu’yla bu günkü adı olan İ.Ü. Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı adıyla hizmet vermektedir.

Bina 3 katlı olup 677 m2 kullanım alanına sahiptir.

İ. Ü. Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Nadir Eserler Kütüphanesi dermesi yaklaşık toplam 93 bin cilt Türkçe, Arapça, Farsça, Latince ve diğer dillerdeki basma ve yazma kitap, dergi, gazete, harita, plan ve notadan, ayrıca II. Abdülhamid koleksiyonu olarak anılan 911 adet albüm ve bunların içinde bulunan 36.585 fotoğraftan oluşmaktadır.

1925 yılında Yıldız Sarayı Kütüphanesi koleksiyonunun Mustafa Kemal Atatürk’ün emri ile bu kütüphaneye verilmesi, mevcut koleksiyona müze değeri taşıyan bir çok eseri de kazandırmıştır.

Kütüphanenin onur duyduğu özelliklerinden biri de Atatürk’ün kütüphanenin kitaplarından yararlanmış olmasıdır. Mustafa Kemal Atatürk’ün İstanbul’a gelişlerinde kütüphaneden ödünç alarak okuduğu kitaplar özel bir dolapta sergilenmektedir.

Kütüphane koleksiyonu bağış ve satın alma yoluyla zenginleştirilmiştir. Koleksiyon Yıldız Saray Kütüphanesi, Sahip Molla, Rıza Paşa, Halis Efendi, Mollazade İbrahim Bey, Hakkı Paşa ve Edebiyat Fakültesi’nde bulunan yazmalar ile İbn’ül Emin Mahmut Kemal İnal’ın kitaplarından ve eşyalarından oluşmaktadır.

Ayrıca kütüphane de kitaba ilişkin yazı araç gereçleri, hatlar, Yıldız porselenleri ile çeşitli müze eserleri de sergilenmektedir.

Bugün en eski kitaplardan en yeni sistemle dijital tarayıcılarla çekim yapılarak, araştırmacılara hizmet verilmektedir.

İstanbul Üniversitesi Yönetim Kurulunun 12/10/2017 tarih ve 72. toplantısında alınan 23 numaralı karara göre, aşağıdaki kurallar güncellenmiştir.

İstanbul Üniversitesi

Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı

Nadir Eserler Kütüphanesi

Eser Kullanım Kuralları

Nadir Eserler Kütüphanesi Hizmetlerinden Yararlanacak Olan Kullanıcı Niteliği

İstanbul Üniversitesi mensupları (öğrenci, personel), mezunları ve emeklileri,
Akademisyenler,
Kamu kurum ve kuruluşları çalışanları ve emeklileri,
Bir meslek odası veya baroya kayıtlı meslek sahipleri,
Basın mensupları,
Üniversite ve yüksekokul öğrencileri (ön lisans, lisans, yüksek lisans, doktora) veya mezunları,
Özürlüler İdaresi Başkanlığınca verilen engelli kimlik kartına veya tam teşekküllü hastanelerden alınan ve engelli olduğunu belgeleyen sağlık raporuna sahip tüm engelliler,
Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Eserlerden Faydalanma Usul ve Esasları Hakkında Tüzük gereği Başkanlıkça araştırma yapabilecekleri konusunda verilen olumlu görüş ve izne bağlı olmak şartıyla yabancı uyruklu araştırmacılar,
Türkiye’deki üniversitelerde öğrenim gören yabancı uyruklu öğrenciler, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan öğrencilere uygulanan kurallara tabidir.

Nadir Eserler Kütüphanesi Kullanıcı Hizmetleri Kapsamında Uygulanacak Kurallar

İstanbul Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Nadir Eserler Kütüphanesi koleksiyonundaki yazma ve nadir basma eserlerin dijital kopyalarından ücretsiz faydalanmak isteyen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı öğretim elemanları, öğrenciler ve araştırmacılar, eserin bulunduğu Nadir Eserler Kütüphanesi’ne EK-1’ de yer alan başvuru formu, fotoğraflı kimlik fotokopisi ve öğrenci/öğretim görevlisi belgesi ile başvururlar.
Bu formda, ilgilinin çalışma konusu, öğretim elemanı veya öğrencisi olduğu üniversite; araştırmacı ise, daha önce çalışma yaptığı konular/yayımlanan kitap, makale, bildiri metni vb. yayınları gibi hususlar ile bu kişilerin talebine konu eser ya da eserlerin adları, eserlerden ne amaçla yararlanacağı, yararlanma şekli ve yapılacak çalışmanın süresinin açıkça belirtilmesi gerekmektedir.
Başvurular aynı koşullarla posta, e-posta ve diğer hukuki bildirim içeren yollarla da yapılabilir. Ayrıca söz konusu eserlerin düşük çözünürlüklü kopyaları web üzerinden de akademisyen, öğrenci ve araştırmacıların kullanımına açılabilir.
Yazma ve nadir basma eserler üzerinde çalışma yapan kamu kurum ve kuruluşları, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan derneklerin dijital kopya talepleri yukarıda düzenlenen başvuru usulü izlenerek Başkanlığa yapılır ve talep Üniversite yönetimi tarafından değerlendirilir.
Başvurusu olumlu değerlendirilen kişilere, çalışma konusu kapsamındaki eserlerin dijital kopyalarından ücretsiz faydalanma izni verilir.
Başvuru sahipleri, çalışma yaptıkları konu esas alınarak, yıl içerisinde en fazla beş konu olmak üzere, her konuda en fazla bin varak dijital kopyadan ücretsiz şekilde yararlanabilirler. Ancak, İstanbul Üniversitesi öğretim üyeleri/elemanları sınırsız sayıda yararlanabilir.
Elektronik ortama aktarılmamış eserlerin kopya talepleri ilgili Başkanlık tarafından değerlendirilir.
Yazma eserlerin tezhip, minyatür, cilt, ebru gibi sanatlı sayfaları ile hat, levha, fotoğraf, harita gibi eserlerden yıl içerisinde beş defayı geçmemek üzere, her başvuruda en fazla elli poz dijital kopyadan ücretsiz şekilde yararlanılabilir.
Talep edilen görsellerden yararlanılarak meydana getirilen ve ücretsiz dağıtılacak makale ve kitaplar ile tez, ilmi rapor vb. çalışmaların bir örneğinin Başkanlığın ilgili bölümüne verilmesi sağlanır.
Çalışma amacıyla ücretsiz verilen görsellerin ticari amaçla kullanılmasının talep edilmesi halinde, yüksek çözünürlüklü görseller talep edilerek yeniden izin (yayın izni) alınacak ve madde “n.1”’deki çizelgeye tabi olunacaktır.
Bu kurallar kapsamında faydalanılan eserlerin dijital kopyalarının öngörülen amaçlar dışında kullanılması ya da dijital ortamda izinsiz şekilde paylaşılması halinde ilgili birim tarafından gerekli hukuki işlemler yapılır.
Gerçek ve tüzel kişiler tarafından, Nadir Eserler Kütüphanesi koleksiyonundan tıpkıbasım çalışması yapmak üzere eser talep edilmesi halinde, taraflar arasında yapılacak olan protokol çerçevesinde talep Üniversite yönetimi tarafından değerlendirilir.
Okuyucular, eserlerden kendi makineleriyle çekim yapmak istedikleri takdirde, talep Başkanlık tarafından eser özellikleri ve şartlara bağlı olarak değerlendirilir.
05 Mayıs 2017 tarih ve 30057 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Eserlerden Faydalanma Usul ve Esasları Hakkında Tüzükte Değişiklik Yapılmasına Dair Tüzük” gereğince, sınırlı sayıda ücretsiz faydalanma hükmü göz önünde bulundurularak madde “f” ve “h” de açıklanan sınırların dışındaki talepler için aşağıdaki n.1. maddesinde yer alan ücretler[1]* kapsamında hizmet verilir.